Wakacje i lato to czas zabaw na świeżym powietrzu, gier z rówieśnikami, podczas których często dochodzi do urazów zębów. Oczywiście takie wypadki zdarzają się naszym milusińskim przez cały rok, dlatego warto wiedzieć co w takiej sytuacji robić, aby uratować uszkodzony ząb.
Mamo, Tato złamał mi się ząb
Urazy dotyczą zarówno zębów mlecznych jak i stałych. Przyczyny są różne, zwykle jest to upadek, w wyniku którego uszkodzone zostają zęby przednie. Niekiedy wypadkom towarzyszy uraz wyrostka zębodołowego oraz okolicznych tkanek miękkich (np. warga), co jest przyczyną obfitego krwawienia. Taka sytuacja jest stresująca, zarówno dla dziecka jaki i rodziców, należy jednak opanować emocje – i jak najszybciej udać się do stomatologa.
Zęby mleczne
W przypadku zębów mlecznych, jeśli złamanie obejmuje niewielki fragment, nieostry brzeg należy wygładzić oraz zastosować preparat fluoru. W przypadku kiedy złamanie dotyczy i szkliwa i zębiny (tkanka głębiej położona) można zastosować zabieg impregnacji lub odbudować utracony fragment materiałem kompozytowym. Wybór dokonywany jest indywidualnie w zależności od stopnia współpracy z dzieckiem. Kiedy w wyniku złamania odsłonięta zostaje miazga, lekarz decyduje o biologicznej metodzie leczenia. Częściej jednak, zapada decyzja o leczeniu kanałowym. Jeśli po urazie ząb mleczny rusza się mocno, należy go usunąć.
Zęby stałe
Jeżeli chodzi o zęby stałe to najczęstszym urazem jest złamanie korony zęba. Ze stomatologicznego punktu widzenia jednym z trudniejszych. Wiemy bowiem, że utrzymanie wypełnienia w okolicy np. brzegu siecznego narzuca małemu pacjentowi pewną dyscyplinę. Czasami my dorośli zapominamy, aby podczas odgryzania twardych kęsów uważać na takie odbudowy a co dopiero dzieci. Jeśli uszkodzenie dotyczy tylko szkliwa, wygładzamy ostre brzegi i pokrywamy preparatem z fluorem. Dla poprawy estetyki można zastosować materiał kompozytowy. Jeśli w wyniku złamania doszło do odsłonięcia zębiny (złamanie ma zdecydowanie większy zasięg) ważne jest, aby taką „ranę” szybko zabezpieczyć w gabinecie stomatologicznym.
Miazga
W sytuacji obnażenia miazgi szybka interwencja ma szczególne znaczenie. Miazga – tkanka odpowiadająca za żywotność zęba, w młodym wieku jest mocno ukrwiona, a co za tym idzie ma dobre właściwości regeneracyjne i odtwórcze. Gdy zostanie zaopatrzona szybko, jest duża szansa że ząb dziecka zachowa żywotność. Jeśli uraz prowadzi do obumarcia miazgi konieczne jest leczenie kanałowe.
Niezależnie od tego z jakim złamaniem mamy do czynienia ważną kwestią są wizyty kontrolne w gabinecie i okresowe badania żywotności. Niekiedy zdarza się iż pomimo odpowiedniego zaopatrzenia ząb obumiera i wymagane jest leczenie endodontyczne (kanałowe).
Złamany korzeń
W przypadku zębów mlecznych złamanie korzenia następuje rzadko, a jedyną sensowną formą leczenia jest po prostu usunięcie obu złamanych fragmentów. Odsetek złamanych korzeni jest większy w przypadku zębów stałych. Interwencja stomatologiczna zależy od rodzaju złamania. Przy złamaniach pionowych i skośnych, ząb niestety trzeba usunąć, a następnie zastosować leczenie ortodontyczne i protetyczne. Przy złamaniach poprzecznych podejmujemy próbę ratowania – ząb zostaje zszynowany (unieruchomiony) obustronnie. Szyna taka jest noszona od 8–12 tyg. W tym okresie ważne jest przestrzeganie prawidłowej higieny jamy ustnej, zalecana jest również dieta papkowata oraz częste wizyty kontrolne w gabinecie stomatologicznym, podczas których szyna jest korygowana oraz sprawdzana jest żywotność zęba. Jeśli w wyniku urazu dojdzie do utraty żywotności należy przeprowadzić leczenie kanałowe.
Zwichnięcie zębów
Oprócz złamań dość liczną grupę urazów stanowią zwichnięcia zębów, głównie zwichnięcia całkowite, kiedy to ząb traci całkowicie kontakt z zębodołem. W tej sytuacji bardzo ważny jest czas przebywania zęba poza jamą ustną, a formą leczenia jest reimplantacja. Zbadano, że jeśli zabieg reimplantacji odbył się w ciągu 30 minut po urazie, to ryzyko powikłań jest niewielkie. Ząb należy przetransportować, w mleku lub w specjalnej pożywce transportowej (do kupienia w aptece), wraz z dzieckiem do gabinetu. Ząb do reimplantacji musi być dokładnie oczyszczony. W przypadku kontaktu z ziemią należy podać szczepionkę przeciwtężcową. Z zębodołu lekarz usuwa skrzep, sprawdza pozycję zęba w zębodole, a następnie unieruchamia na okres 1 – 2 tyg. Jeśli wymagane jest leczenie endodontyczne należy je przeprowadzić po 2 tygodniach od zabiegu reimplantacji.
O urazach można pisać wiele, jest to złożone zagadnienie. Gdy znajdziemy się w takiej sytuacji zachowajmy „zimną krew”, nie załamujmy rąk, tylko jak najszybciej udajmy się do stomatologa.
lek.dent. Irmina Materna
